کولیس چیست ؟ انواع کولیس و کاربردهای آن و نکاتی که باید بدانید

انواع کولیس

امروه با توجه به پیشرفت علم و استقبال بی نظیر مردم از کولیس، انواع کولیس تولید و به بازار عرضه شده اند که به بررسی کاربرد و ویژگی هر کدام به طور کامل می پردازیم. کولیس  برای اندازه گیری به سه دسته کولیس ساده  ( کولیس ورنیه ) ، کولیس عقربه ای  و کولیس دیجیتالی تقسیم بندی می شوند.

کولیس داخل سنج چیست ؟

کولیس داخلی برای اندازه گیری قطر داخلی اشیا استفاده می شود و به طور کل کولیس داخل شیار سنج برای اندازه گیری شیار داخلی یک قطعه و لوله مورد استفاده قرار می گیرد .

کولیس خارج سنج چیست ؟

کولیس خارجی همانطور که از اسمش مشخص است برای اندازه گیری ابعاد خارجی استفاده می شود ومی توان گفت برای اندازه گیری قطر یک لوله استفاده از کولیس خارجی بسیار مناسب و کاربردی می باشد همچنین شاخک های بلند برای این کار مناسب است.

کولیس ساده ورنیه چیست ؟

• دهانه خارجی کولیس ورنیر برای اندازه گیری قطر خارجی و بیرونی اجسام میباشد.
• دهانه داخلی کولیس برای اندازه گیری قطر داخلی اجسام استفاده می شود.
• عمق سنج ، مهم ترین قسمت اجزای کولیس ساده است که برای اندازه گیری ارتفاع و عمق سوراخ ها استفاده می شود.
• مقیاس اصلی با قابلیت اندازه گیری با دقت 1 میلی متر و بر حسب اینچ نیز می باشد. مقیاس ورنیه با قابلیت اندازه گیری تا مقدار 0.1 میلی متر و بر حسب کسری از اینچ می باشد.
• گیره جهت جلوگیری از حرکت قسمت های متحرک 

کولیس ساعتی چیست ؟

یکی دیگر از انواع کولیس ، کولیس عقربه ای و یا کولیس ساعتی است. علت نام گذاری کولیس عقربه ای این است که از نظر کاربرد شباهت بسیار زیادی به ساعت دارد. ساختار شکلی این نوع ابزار همانند کولیس ساده دارای یک خط کش ثابت و یک قسمت متحرک است و مهم ترین تفاوت آن ها در این است که کولیس عقربه ای بر خلاف کولیس ساده دارای نشانگر اندازه گیری به صورت عقربه ای و یا ساعتی می باشد.

اندازه گیری با کولیس ساعتی بسیار کار ساده ای می باشد. روش اندازه گیری با کولیس ساعتی بدین صورت است که اندازه به دست امده از عقربه را به عددی که از خط کش ثابت به دست امده اضافه کنیم. برای محاسبه اندازه گیری دقیق با کولیس ساعتی باید با پیچی که در صفحه مدرج وجود دارد عقربه را قفل نمایید.

همچنین کولیس ساعتی می تواند 15 تا 30 سانتی متر را بین دو صدم میلی متر تا یک هزارم میلی متر را به راحتی اندازه گیری می کند 

کولیس دیجیتال چیست ؟

یکی از پیشرفته ترین کولیس ها ، کولیس دیجیتالی است کولیس دیجیتالی بر خلاف کولیس عقربه ای دارای عقربه نمی باشد، بر روی کولیس دیجیتال یک صفحه نمایشگر تعبیه شده که  طول را به صورت دیجیتالی و دقیق اندازه گیری می کند . کولیس دیجیتالی نسبت به کولیس های ورنیر و کولیس عقربه ای محاسبه دقیق تری را انجام می دهد .با استفاده از کولیس دیجیتال کاربر می تواند طول را به راحتی بر اساس متر ، اینچ ، فوت و ... اندازه گیری کند . برخی از کولیس های دیجیتال به گونه ای طراحی شده که قابلیت اتصال به کامپیوتر را دارد و کاربر می تواند اطلاعات را به کامپیوتر منتقل کند.

اندازه گیری با کولیس دیجیتال بسیار کار ساده ای است. برای اندازه گیری با کولیس از نوع دیجیتال ابتدا دهانه را به هم بچسبانید و دکمه 0 را بزنید و پس از نمایش عدد 0 دهانه را باز کرده و داخل اجسام مورد نظر قرار دهید. با کمی وارد کردن نیرو به دهانه کولیس دیجیتال از محکم بودن آن اطمینان حاصل کنید و در آخر عدد را در صفحه دیجیتالی کولیس دیجیتالی مشاهده کنید.

کولیس پرگاری چیست ؟

نوک این کولیس پرگاری همانند نوک پرگار تیز است و شی ء را می توان با استفاده از نوک به عنوان مرجع اندازه گیری کرد. اما به طور کلی این ابزار برای خط انداختن روی چوب و یا فلز کاربرد دارد و یا این که بخشی از فلز یا چوب را با استفاده از نوک تیزش مشخص کرد.

کولیس فنردار چیست ؟

کولیس فنردارهمانند کولیس پرگاری است با این تفاوت که از کولیس فنردار برای خط انداختن استفاده نمی شود بلکه می توان از این نوع کولیس فنردار به عنوان اندازه گیری استفاده نمود اما برای اندازه گیری با این نوع کولیس ، باید از خط کش نیز کمک گرفت چرا که کولیس های فنردار دارای درجه بندی نیستند . کولیس فنردار قابلیت اندازه گیری 7 تا 30 سانتی متر را دارد .

فک های این ابزار به برخی از سطوح اندازه گیری منحنی هستند و می توان از آن ها برای اندازه گیری قطعات با اشکال های مختلف استفاده کرد. مانند ابعاد خارجی و داخلی کیسه ای شکل. علاوه براین بسته به انواع کولیس ویژگی های آن ها نیز متفاوت است بنابراین مطمئن شوید که در محیط کار به چه نوع دستگاه اندازه گیری  نیاز دارید. 

اگر علاقه به مطالعه مقاله های دیگر دارید ، مقاله کاربرد اسپری wd40 را نیز مطالعه نمایید.

کاربرد کولیس

از کولیس در چه مواردی استفاده میشود؟ کاربرد کولیس در صنعت به دلیل محاسبه و اندازه گیری های دقیق بسیار زیاد است. شما می توانید کاربرد کولیس را در مشاغل های مختلف مشاهده کنید. ساخت میزهای چوبی در نجاری بدون استفاده از این ابزار نامیزان است. نجاران برای اندازه گیری دقیق از کولیس استفاده می کنند. از دیگر کاربرد کولیس در آزمایشگاه ها برای اندازه گیری تجهیزات داخلی ابزارهای ازمایشگاهی می باشد چرا که برخی از ازمایش ها بر ابعاد اجسام نیز تاثیرگذارند. در ساخت لوازم های پزشکی برای اندازه گیری دقیق از این ابزار استفاده می شود.

 در ساخت و ساز ، فلز کاری ، جواهرات و در موارد بسیار دیگر این ابزار کاربرد وسیعی دارد. برای مثال عملکرد این ابزار در ساخت و ساز تعیین اندازه های می باشد بدین معنی که با استفاده از دستگاه ابزار اندازه گیری طول ، عرض ، ضخامت مصالح ساختمانی اندازه گیری می شود. همچنین این دستگاه می تواند قطر پیچ ، مهره ، لوله و سیم را در ساخت و ساز های ساختمانی اندازه گیری کند. اما برای اندازه گیری های دیگر مانند فاصله ها باید از ابزار دیگری به نام متر استفاده شود.

از دیگر کاربرد کولیس در ساخت لوازم های یدکی خودرو است. قطعات یدکی در اندازه های یکسان تولید می شوند به همین دلیل برای تولید لوازم یدکی با ابعاد یکسان باید از ابزار اندازه گیری استفاده کرد.

اجزای کولیس

در این صفحه می خواهیم قسمت های کولیس را شرح دهبم تا با شکل کولیس و نوع ساخت کولیس آشنایی بیشتر داشته باشید. ابزار کولیس همانطور که گفته شد یک ابزار اندازه گیری دقیق اجسام محسوب می شود که اجزای آن به شرح ذیل است:

1. درجه بندی اصلی کولیس
2. درجه بندی ورنیه کولیس
3. عمق سنج
4. شاخک های کوتاه
5. شاخک های بلند

ساخت کولیس و اجزای آن توسط افراد متخصص و تجربه دار انجام می شود زیرا  یک ابزار اندازه گیری دقیق و حساس است که قطر داخلی و خارجی اجسام را اندازه گیری می کند.

ویژگی کولیس خوب و با کیفیت

1. این ابزار باید از استحکام بالایی برای اندازه گیری برخوردار باشد و استحکام آن بستگی به نوع آلیاژی که استفاده شده است ، دارد.
2. مشاهده علائم واضح و بدون نقص یا پاک شدن
3. دارای طول عمر و حداقل یکسال گارانتی داشته باشد.
4. محصولی را انتخاب کنید که از فولاد ضد زنگ ساخته شده اند چرا که آلیاژ های مقاوم در برابر زنگ زدگی ، ابزار را در برابر خوردگی نیز محافظت می کند و می توان طولانی مدت از آن استفاده کرد.

روش اندازه گیری با کولیس

روش اندازه گیری با کولیس به نوع کولیس بستگی دارد چرا که انواع کولیس از نظر دقت و نوع کارکردشان متفاوت است. دامنه اندازه گیری کولیس 0 تا 15 سانتیمتر و همچنین از 0 تا 20 و 0 تا 30 دامنه اندازه گیری هایی هستند که بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.

دقت اندازه گیری کولیس نیز به طور متداول یک صدم تا دو صدم میلی متر است و به صورت اینچی نمایشگر این عدد به صورت 0.0005 تا 0.001 اینچ میباشد.

کولیس واحد اندازه گیری چیست ؟

• اندازه گیری قطر خارجی

• اندازه گیری قطر داخلی

• اندازه گیری مرحله ای

• اندازه گیری عمق

روش استفاده کولیس

• نحوه انتخاب کولیس در اولین مرحله بسیار مهم است بنابراین ابتدا نوع ابزار اندازه گیری خود را انتخاب کنید.
• هر سطحی را که قصد اندازه گیری آن را دارید تمیز کنید.
• توجه داشته باشید که پیچ متحرک به آرامی و یکنواخت در سطح  حرکت می کند.
• همچنین توجه کنید که پیچ متحرک  به صورت عمودی در برابر سطح به هیچ عنوان تکان نخورد.

• شی ء مورد اندازه گیری را وارد قسمت فک خارجی کنید و با یک اعمال نیرو سطح اندازه گیری را در تماس نزدیک با شی ء قرار دهید.
• در حالی که شی ء را در وسط قرار داده اید مقیاس اندازه گیری را بخوانید.
• برای تعیین ابعاد خارجی با این دستگاه ابتدا این ابزار را تمیز کنید ، سپس دهانه آن را باز کنید تا شی ء بین ان ها قرار بگیرد و سپس دهانه ابزار اندازه گیری را ببندید ومطئمن شوید که قطعه محکم بسته شده باشد. اگر شی ء نرمی برای اندازه گیری دارید فشاری زیادی روی آن اعمال نکنید. ورنیه را با پیچ محکم کنید تا تعیین اندازه دقیق اسان تر شود. اندازه گیری را سپس بخوانید .

1. نیرو اندازه گیری را بیش از حد اعمال نکنید چرا که با اعمال فشار زیاد ممکن است فک ها کج شوند و خطای اندازه گیری رخ دهد.
2. شی ء مورد نظر را به صورت مورب نگیرید اگر شی ء کج قرار بگیرد خطا در اندازه گیری رخ می دهد.
3. جسم مورد نظر را تا حد ممکن نزدیک به انتهای مقیاس اصلی قرار دهید . اگر نزدیک نوک فک بیرونی گیر کند باز هم ممکن است خطای اندازه گیری رخ دهد.

دقت کدام کولیس بیشتر است ؟

• اولین خطا را می توان در کولیس با دقت 0.05 میلی متر محاسبه کرد.
• دومین خطا کولیس با دقت 0.1 میلی متر می باشد.