کولیس چیست ؟ انواع کولیس و کاربردهای آن و نکاتی که باید بدانید

اگر قصد تحقیق درباره کولیس دارید، لازم است بدانید که امروه با توجه به پیشرفت علم و استقبال بی نظیر مردم از این ابزار، انواع کولیس تولید و به بازار عرضه شده اند که به بررسی کاربرد و ویژگی هر کدام به طور کامل می پردازیم. این ابزار برای اندازه گیری به سه دسته ساده  ( ورنیه ) ، عقربه ای  و دیجیتالی تقسیم بندی می شوند.

از این ابزار برای اندازه گیری قطر داخلی اشیا استفاده می شود، در واقع برای اندازه گیری شیار داخلی یک قطعه و لوله مورد استفاده قرار می گیرد

این ابزار نیز همانطور که از اسمش مشخص است برای اندازه گیری ابعاد خارجی استفاده می شود ومی توان گفت برای اندازه گیری قطر یک لوله استفاده از آن بسیار مناسب و کاربردی می باشد، همچنین شاخک های بلند برای این کار مناسب است.

• دهانه خارجی نوع ورنیه این ابزار برای اندازه گیری قطر خارجی و بیرونی اجسام میباشد.
• دهانه داخلی ، برای اندازه گیری قطر داخلی اجسام استفاده می شود.
• عمق سنج ، مهم ترین قسمت اجزای کولیس ساده است که برای اندازه گیری ارتفاع و عمق سوراخ ها استفاده می شود.
• مقیاس اصلی با قابلیت اندازه گیری با دقت 1 میلی متر و بر حسب اینچ نیز می باشد. مقیاس ورنیه با قابلیت اندازه گیری تا مقدار 0.1 میلی متر و بر حسب کسری از اینچ می باشد.
• گیره جهت جلوگیری از حرکت قسمت های متحرک

به طور کلی این ابزار یکی از بهترین کولیس است که در آزمایشگاه ها و کارگاه ها بسیار استفاده می شود و به دلیل این که دهانه ثابتی دارد برای اندازه گیری قطرهای داخلی و خارجی مناسب است و اغلب  تا اندازه ی 30 سانت را با دقت 0.02 میلی متر اندازه گیری می کند.

یکی دیگر از انواع کولیس ، عقربه ای و یا ساعتی است. علت نام گذاری آن هم این است که از نظر کاربرد شباهت بسیار زیادی به ساعت دارد. ساختار شکلی این نوع ابزار همانند نوع ساده یا همان ورنیه دارای یک خط کش ثابت و یک قسمت متحرک است و مهم ترین تفاوت آن ها در این است که نوع عقربه ای بر خلاف نوع ساده دارای نشانگر اندازه گیری به صورت عقربه ای و یا ساعتی می باشد.

به طور کلی نوع ساعتی یک ابزار اندازه گیری بین نوع آنالوگ و دیجیتال قرار دارد.نوع صفحه نمایشگر این محصول بر خلاف سایر انواع کولیس به صورت عقربه ای می باشد و مقادیر را به صورت عقربه ای و سوزنی که داخل آن قرار دارد نشان می دهد. این ابزار در مقایسه با نوع دیجیتال نگرانی در مورد خرابی باتری و یا قطعات آن وجود ندارد و در طولانی مدت قابلیت استفاده برای اندازه گیری را دارد. در مورد این ابزار فقط باید توجه داشته باشید که به صفحه آن اسیب و یا ضربه وارد نشود. این محصول نیز برای اندازه گیری های سریع و دقیق کاربرد دارد.

اندازه گیری با کولیس ساعتی بسیار کار ساده ای می باشد. روش اندازه گیری با مدل ساعتی این ابزار بدین صورت است که اندازه به دست امده از عقربه را به عددی که از خط کش ثابت به دست امده اضافه کنیم. برای محاسبه اندازه گیری دقیق با این مدل باید با پیچی که در صفحه مدرج وجود دارد عقربه را قفل نمایید.

همچنین مدل ساعتی می تواند 15 تا 30 سانتی متر را بین دو صدم میلی متر تا یک هزارم میلی متر را به راحتی اندازه گیری کند.

یکی از پیشرفته ترین این ابزار مدل دیجیتالی است که بر خلاف نوع عقربه ای دارای عقربه نمی باشد، بر روی این محصول یک صفحه نمایشگر تعبیه شده که  طول را به صورت دیجیتالی و دقیق اندازه گیری می کند.مدل دیجیتالی این ابزار نسبت به مدل های ورنیر و عقربه ای محاسبه دقیق تری را انجام می دهد. با استفاده از مدل دیجیتال کاربر می تواند طول را به راحتی بر اساس متر، اینچ، فوت و ... اندازه گیری کند . برخی از مدل های دیجیتال به گونه ای طراحی شده اند که قابلیت اتصال به کامپیوتر را دارند و کاربر می تواند اطلاعات را به کامپیوتر منتقل کند.
عملکرد اصلی مدل دیجیتال همانند مدل آنالوگ است. اما از آنجایی که مقادیر اندازه گیری شده در نوع دیجیتال به صورت دیجیتالی روی نمایشگر این ابزار نمایش داده می شود خواندن و استفاده آن به مراتب نسبت به سایر انواع کولیس ساده تر است و مبتدیان برای اندازه گیری از این ابزار به راحتی می توانند استفاده کنند. این محصول در کنار مزایایی که دارد شامل معایب هایی همچون خرابی نمایشگر ، خرابی باتری نیز می باشد.

ابزار دیجیتال برای افرادی که نیاز به اندازه گیری سریع و دقیق دارند مناسب است و برای مبتدیانی که با دستگاه دیجیتالی راحت تر می توانند اندازه گیری را انجام دهند پیشنهاد می شود و فقط در حین کار باید مراقب باشید که آسیب به قطعات الکترونیکی این ابزار وارد نشود.

اندازه گیری با مدل های دیجیتال بسیار کار ساده ای است. برای اندازه گیری با کولیس از نوع دیجیتال ابتدا دهانه را به هم بچسبانید و دکمه 0 را بزنید و پس از نمایش عدد 0 دهانه را باز کرده و داخل اجسام مورد نظر قرار دهید. با کمی وارد کردن نیرو به دهانه این مدل، از محکم بودن آن اطمینان حاصل کنید و در آخر عدد را در صفحه دیجیتالی این ابزار مشاهده کنید.

نوک این ابزار همانند نوک پرگار تیز است و شی ء را می توان با استفاده از نوک به عنوان مرجع اندازه گیری کرد. اما به طور کلی این ابزار برای خط انداختن روی چوب و یا فلز کاربرد دارد و یا این که بخشی از فلز یا چوب را با استفاده از نوک تیزش مشخص کرد.

این مدل همانند مدل پرگاری است با این تفاوت که از مدل فنری برای خط انداختن استفاده نمی شود بلکه می توان از ان به عنوان اندازه گیری استفاده نمود اما برای اندازه گیری با این مدل، باید از خط کش نیز کمک گرفت چرا که مدل های فنردار دارای درجه بندی نیستند. ضمنا لازم به ذکر است که این مدل قابلیت اندازه گیری 7 تا 30 سانتی متر را دارد .

فک های این ابزار به برخی از سطوح اندازه گیری منحنی هستند و می توان از آن ها برای اندازه گیری قطعات با اشکال مختلف استفاده کرد، مانند ابعاد خارجی و داخلی کیسه ای شکل.

علاوه براین بسته به انواع این ابزار ویژگی های آن ها نیز متفاوت است. بنابراین مطمئن شوید که در محیط کار به چه نوع دستگاه اندازه گیری نیاز دارید. 

اگر علاقه به مطالعه مقاله های دیگر دارید ، مقاله کاربرد اسپری wd40 را نیز مطالعه نمایید.

از کولیس در چه مواردی استفاده میشود؟ کاربرد کولیس در صنعت به دلیل محاسبه و اندازه گیری های دقیق بسیار زیاد است. شما می توانید کاربرد کولیس را در مشاغل های مختلف مشاهده کنید. ساخت میزهای چوبی در نجاری بدون استفاده از این ابزار نامیزان است. نجاران برای اندازه گیری دقیق از این ابزار استفاده می کنند. از دیگر کاربردهای کولیس در آزمایشگاه ها برای اندازه گیری تجهیزات داخلی ابزارهای ازمایشگاهی می باشد چرا که برخی از ازمایش ها بر ابعاد اجسام نیز تاثیرگذارند. در ساخت لوازم های پزشکی برای اندازه گیری دقیق از این ابزار استفاده می شود.

در ساخت و ساز ، فلز کاری ، جواهرات و در موارد بسیار دیگر این ابزار کاربرد وسیعی دارد. برای مثال عملکرد این ابزار در ساخت و ساز تعیین اندازه های می باشد بدین معنی که با استفاده از دستگاه ابزار اندازه گیری طول ، عرض ، ضخامت مصالح ساختمانی اندازه گیری می شود. همچنین این دستگاه می تواند قطر پیچ ، مهره ، لوله و سیم را در ساخت و ساز های ساختمانی اندازه گیری کند. اما برای اندازه گیری های دیگر مانند فاصله ها باید از ابزار دیگری به نام متر استفاده شود.

از دیگر کاربرد کولیس در ساخت لوازم های یدکی خودرو است. قطعات یدکی در اندازه های یکسان تولید می شوند به همین دلیل برای تولید لوازم یدکی با ابعاد یکسان باید از ابزار اندازه گیری استفاده کرد.

در این صفحه می خواهیم قسمت های کولیس را شرح دهیم تا با شکل کولیس و نوع ساخت کولیس آشنایی بیشتر داشته باشید. ابزار کولیس همانطور که گفته شد یک ابزار اندازه گیری دقیق اجسام محسوب می شود که اجزای آن به شرح ذیل است:

1. درجه بندی اصلی
2. درجه بندی ورنیه
3. عمق سنج
4. شاخک های کوتاه
5. شاخک های بلند

ساخت کولیس و اجزای آن توسط افراد متخصص و تجربه دار انجام می شود زیرا  یک ابزار اندازه گیری دقیق و حساس است که قطر داخلی و خارجی اجسام را اندازه گیری می کند.

روش اندازه گیری با کولیس به نوع آن بستگی دارد چرا که انواع کولیس از نظر دقت و نوع کارکردشان متفاوت است. دامنه اندازه گیری کولیس 0 تا 15 سانتیمتر و همچنین از 0 تا 20 و 0 تا 30 دامنه اندازه گیری هایی هستند که بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.

دقت اندازه گیری کولیس نیز به طور متداول یک صدم تا دو صدم میلی متر است و به صورت اینچی نمایشگر این عدد به صورت 0.0005 تا 0.001 اینچ می باشد.

• اندازه گیری قطر خارجی

• اندازه گیری قطر داخلی

• اندازه گیری مرحله ای

• اندازه گیری عمق

1. این ابزار باید از استحکام بالایی برای اندازه گیری برخوردار باشد و استحکام آن بستگی به نوع آلیاژی که استفاده شده است ، دارد.
2. مشاهده علائم واضح و بدون نقص یا پاک شدن
3. دارای طول عمر و حداقل یکسال گارانتی داشته باشد.
4. محصولی را انتخاب کنید که از فولاد ضد زنگ ساخته شده اند چرا که آلیاژ های مقاوم در برابر زنگ زدگی ، ابزار را در برابر خوردگی نیز محافظت می کند و می توان طولانی مدت از آن استفاده کرد.

• اولین خطا را می توان با دقت 0.05 میلی متر محاسبه کرد.
• دومین خطا با دقت 0.01 میلی متر می باشد.

• نحوه انتخاب آن در اولین مرحله بسیار مهم است بنابراین ابتدا نوع ابزار اندازه گیری خود را انتخاب کنید.
• هر سطحی را که قصد اندازه گیری آن را دارید تمیز کنید.
• توجه داشته باشید که پیچ متحرک به آرامی و یکنواخت در سطح  حرکت می کند.
• همچنین توجه کنید که پیچ متحرک  به صورت عمودی در برابر سطح به هیچ عنوان تکان نخورد.

• شی ء مورد اندازه گیری را وارد قسمت فک خارجی کنید و با یک اعمال نیرو سطح اندازه گیری را در تماس نزدیک با شی ء قرار دهید.
• در حالی که شی ء را در وسط قرار داده اید مقیاس اندازه گیری را بخوانید.
• برای تعیین ابعاد خارجی با این دستگاه ابتدا این ابزار را تمیز کنید ، سپس دهانه آن را باز کنید تا شی ء بین ان ها قرار بگیرد و سپس دهانه ابزار اندازه گیری را ببندید ومطئمن شوید که قطعه محکم بسته شده باشد. اگر شی ء نرمی برای اندازه گیری دارید فشاری زیادی روی آن اعمال نکنید. ورنیه را با پیچ محکم کنید تا تعیین اندازه دقیق اسان تر شود. اندازه گیری را سپس بخوانید .

1. نیرو اندازه گیری را بیش از حد اعمال نکنید چرا که با اعمال فشار زیاد ممکن است فک ها کج شوند و خطای اندازه گیری رخ دهد.
2. شی ء مورد نظر را به صورت مورب نگیرید اگر شی ء کج قرار بگیرد خطا در اندازه گیری رخ می دهد.
3. جسم مورد نظر را تا حد ممکن نزدیک به انتهای مقیاس اصلی قرار دهید . اگر نزدیک نوک فک بیرونی گیر کند باز هم ممکن است خطای اندازه گیری رخ دهد.