حلال چسب سیلیکون چیست ؟

در مقاله سیلیکون چیست ؟ اشاره کردیم که این چسب، ماده ای پلیمری و مقاوم است که به دلیل دوام بالا، مقاومت در برابر حرارت، رطوبت و مواد شیمیایی در بسیاری از صنایع و حتی مصارف خانگی، کاربرد دارد. گاهی ممکن است اشتباهی در اجرای این چسب روی سطح مورد نظر پیش آید و یا چسب کهنه شده و آسیب دیده باشد و بخواهیم آن را حذف یا تعمیر کنیم. در چنین مواقعی، می بایست از حلال چسب سیلیکون استفاده کرد. در این قسمت با انواع روش ها و حلال های مختلف برای حل کردن یا نرم کردن این چسب آشنا خواهیم شد.

انواع حلال چسب سیلیکون عبارتنداز:

• باد گرم سشوار یا هیتر صنعتی

گرما می تواند این نوع چسب را نرم کرده و جدا کردن آن را ساده تر کند. استفاده از سشوار صنعتی یا هیتر حرارتی از فاصله مناسب از سطح مورد نظر، باعث شل شدن چسب می شود. البته این روش به تنهایی حلال چسب سیلیکون نیست اما برای آماده سازی چسب برای جدا شدن، بهترین راه حل محسوب می شود.

• الکل ایزوپروپیل (Isopropyl Alcohl)

این نوع الکل با خلوص 70 تا 99 درصد یکی از حلال های نسبتا ملایم برای این نوع چسب محسوب می شود. اگر چسب کاملا خشک نشده باشد یا بخش هایی باقی مانده باشد، الکل ایزوپروپیل می تواند به نرم شدن آن کمک نماید.

• اسپری حلال چسب سیلیکون (Silicone Sealant Remover)

در بازار، اسپری ها و ژل های مخصوصی برای حل کردن این نوع چسب ها به فروش می رسد. این محصولات، فرمولاسیون شیمیایی خاصی دارند که مخصوص شکستن پیوندهای پلیمری سیلیکون طراحی شده اند. استفاده از این محصولات، ایمن تر و بی دردسرتر از حلال های قوی است.

• اسپریت معدنی (Mineral Spirits)

این ماده نوعی حلال بر پایه نفت است که برای نرم کردن و جدا کردن باقی مانده های چسب خشک شده استفاده می شود. اسپریت معدنی نسبتا ملایم تر از استون یا تینر است اما همچنان می بایست با احتیاط استفاده شود و تهویه مناسب در حین استفاده از آن بسیار مهم است و حتما باید مورد توجه قرار گیرد.

• استون (Acetone)

استون یک حلال قوی و فرار است که در برخی موارد برای پاک کردن این نوع چسب استفاده می شود. البته توجه داشته باشید که احتمال آسیب این حلال به سطوح حساس مثل پلاستیک یا سطوح رنگ شده وجود دارد.

• حلال های صنعتی قوی

برخی مواد مثل تینر فوری، متیل اتیل کتون (MEK) یا حلال های پایه زایلن (Xylene) نیز از جمله حلال های چسب سیلیکون هستند اما باید با احتیاط زیاد و در محیط هایی با تهویه مناسب مورد استفاده قرار گیرند. استفاده از این حلال ها بیشتر در صنایع و محیط های تخصصی پیشنهاد می شود.

• روش های ترکیبی مکانیکی و شیمیایی

در بسیاری از موارد، استفاده از ابزارهای مکانیکی مثل تیغ یا کاردک پلاستیکی با یکی از حلال های فوق، بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت. برای این کار، ابتدا چسب خشک شده را تا جای ممکن با ابزارهای گفته شده بردارید و سپس باقی مانده چسب را با حلال مناسب نرم کرده و پاک کنید.

در این قسمت به طور جداگانه به ذکر نکات ایمنی برای کاربران خانگی و کاربران صنعتی خواهیم پرداخت.

نکات ایمنی استفاده از حلال های چسب سیلیکون برای کاربران خانگی :

حلال چسب سیلیکون در محیط های خانگی برای تعمیرات جزئی، پاک کردن درزگیرها یا بازسازی سطوح استفاده می شود. اگر چه فرایند، ساده به نظر می رسد اما رعایت چند نکته ایمنی برای حفظ سلامت فردی و جلوگیری از آسیب به سطوح ضروری می باشد. این نکات عبارتنداز:

• تهویه مناسب محیط کار نخستین موردی است که باید رعایت شود. هنگام استفاده از حلال هایی مثل الکل ایزوپروپیل، اسپریت معدنی یا استون، باید درها و پنجره ها باز و یا تهویه مناسب فعال شود تا بخارهای آزاد شده در فضا باقی نمانند. در محیط های بسته، استفاده از ماسک تنفسی ساده نیز توصیه می شود.
• استفاده از دستکش نیتریل یا لاتکس برای جلوگیری از تماس پوست با مواد شیمیایی اهمیت زیادی دارد. حتی حلال های به ظاهر بی خطر نیز ممکن است باعث خشکی یا تحریک پوستی شوند. بنابراین استفاده از دستکش هنگام استفاده از حلال ها بسیار مهم است. ضمنا در صورتی که حلال به چشم یا پوست پاشید، فورا با آب سرد شده و در صورت سوزش شدید، می بایست به پزشک مراجعه شود.
• ابزارهایی که برای کار استفاده می شوند (مثل کاردک یا پارچه) باید بعد از اتمام کار شسته یا به درستی دور انداخته شوند. از نگهداری حلال ها در ظروف بدون درب یا نزدیک اجاق گاز یا بخاری خودداری شود، چرا که بیشتر این مواد قابل اشتعال هستند.
• از دیگر نکات مهم، مصرف به اندازه و دوری از ترکیب چند حلال با یکدیگر است تا از بروز واکنش های خطرناک جلوگیری شود.

نکات ایمنی استفاده از حلال های چسب سیلیکون برای کاربران صنعتی :

رعایت اصولی ایمنی در محیط های صنعتی که از حلال های قوی تر مثل زایلین، متیل اتیل کتون (MEK)، تینرهای صنعتی یا اسپری های حرفه ای برای حذف چسب سیلیکون استفاده می شود، از الزامات است. این نکات عبارتنداز:

• پاک سازی باید در محیط های دارای تهویه مناسب یا دارای سیستم مکش صنعتی انجام شود. بخارات فرار مواد حلال در صورت تنفس مکرر باعث ایجاد آسیب جدی در دستگاه تنفسی و سیستم عصبی می شوند.
• استفاده از ماسک تنفسی فیلتردار، عینک محافظ شیمیایی و دستکش مقاوم شیمیایی، پوشیدن روپوش ضد مواد یا لباس کار مخصوص برای محافظت از بدن در برابر پاشش حلال های قوی به شدت توصیه می شود.
• بیشتر حلال های صنعتی اشتعال زا و حتی انفجاری هستند، بنابراین پاکسازی چسب با این حلال ها باید دور از شعله باز، جرقه یا تجهیزات گرم شونده انجام شود. در صورت استفاده در محیط بسته، وجود کپسول آتش نشانی مناسب حلال ها الزامی می باشد.
• در پایان کار، باقی مانده حلال ها باید طبق مقررات پسماند شیمیایی در ظروف استاندارد و برچسب دار نگهداری یا دفع شوند و همچنین از رهاسازی حلال در فاضلاب یا طبیعت خودداری شود.

رعایت نکات گفته شده، نه تنها سلامت پرسنل و ایمنی محیط کار را تضمین می کند، بلکه از خطرات زیست محیطی و جریمه های قانونی نیز جلوگیری خواهد شد.